Podejmowanie trafnych decyzji w firmie produkcyjnej bywa wyzwaniem – zwłaszcza wtedy, gdy do rozważenia jest w
Podejmowanie trafnych decyzji w firmie produkcyjnej bywa wyzwaniem – zwłaszcza wtedy, gdy do rozważenia jest wiele różnych wariantów, kryteriów i interesariuszy. W takich momentach warto sięgnąć po sprawdzone metody wspomagające proces decyzyjny. Jedną z najbardziej uniwersalnych i praktycznych jest metoda AHP (Analytic Hierarchy Process), która umożliwia porządkowanie złożonych problemów w przejrzystą strukturę hierarchiczną. W Instytucie Doskonalenia Produkcji od ponad 20 lat wspieramy firmy produkcyjne w usprawnianiu decyzji – zarówno operacyjnych, jak i strategicznych – bazując na metodach takich jak Lean, Six Sigma czy właśnie AHP. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest metoda AHP, skąd się wywodzi, jak wygląda jej wdrożenie w przedsiębiorstwie oraz w jakich obszarach produkcji i logistyki może przynieść realne korzyści. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej!
-min.png)
Metoda AHP (z ang. Analytic Hierarchy Process) to narzędzie służące do podejmowania decyzji, zwłaszcza w sytuacjach wielokryterialnych. Umożliwia porównywanie różnych opcji na podstawie określonych kryteriów – nie tylko ilościowych, ale również jakościowych. Jej siłą jest to, że pozwala porządkować złożone problemy w logiczną hierarchię i stopniowo analizować wpływ poszczególnych czynników na ostateczny wybór.
W praktyce oznacza to, że za pomocą AHP można np. porównać kilka dostawców według takich kryteriów jak cena, terminowość i jakość, a następnie wskazać najlepszego z nich – nie na podstawie intuicji, lecz konkretnej analizy wag i priorytetów.
Co ważne, metoda AHP może być z powodzeniem stosowana nie tylko w dużych korporacjach, ale także w mniejszych firmach produkcyjnych – wszędzie tam, gdzie decyzje muszą być dobrze uzasadnione i transparentne.
Zobacz także: Szkolenie "Skuteczny planista"
W świecie zarządzania produkcją i podejmowania decyzji nie brakuje wyzwań – szczególnie wtedy, gdy trzeba wybrać najlepszą opcję spośród wielu dostępnych wariantów. Właśnie z potrzeby uporządkowanego i logicznego podejścia do złożonych decyzji zrodziła się metoda AHP (Analytic Hierarchy Process), opracowana w latach 70. przez Thomasa L. Saaty’ego, amerykańskiego matematyka i analityka systemów.
Punktem wyjścia dla AHP była obserwacja, że tradycyjne sposoby podejmowania decyzji często opierają się na intuicji i subiektywnych ocenach, co w warunkach produkcyjnych – gdzie liczy się precyzja i powtarzalność – bywa ryzykowne. Saaty zaproponował więc metodę, która łączy w sobie matematyczną logikę z ekspercką wiedzą zespołu – umożliwiając ocenę różnych wariantów w uporządkowany sposób, nawet gdy analizowane czynniki są trudne do bezpośredniego porównania.
Przeczytaj także: Lean Problem Solving – skuteczne rozwiązywanie problemów w produkcji zgodnie z zasadami Lean.
Zrozumienie metody AHP najlepiej zacząć od jej fundamentu – struktury hierarchicznej. Cały problem decyzyjny rozkłada się na warstwy: od ogólnego celu, przez kryteria oceny, aż po konkretne alternatywy. Przykładowo – jeśli przedsiębiorstwo chce wybrać dostawcę materiałów, na górze hierarchii znajduje się właśnie ten cel, niżej takie kryteria jak cena, jakość i terminowość, a na dole konkretni dostawcy.
Kluczową rolę odgrywa tu proces porównań parami. Zamiast oceniać wszystkie opcje naraz, członkowie zespołu porównują dwa elementy naraz, zadając sobie pytanie: „Który z tych dwóch jest ważniejszy względem danego kryterium?”. Oceny te wyrażane są na dziewięciostopniowej skali Saaty’ego, gdzie „1” oznacza równą istotność, a „9” – dominującą przewagę jednego elementu nad drugim.
Zebrane dane trafiają następnie do specjalnych macierzy porównań, z których wyliczane są tzw. wektory wag – pozwalające na przypisanie każdej opcji konkretnej wartości liczbowej. Dzięki temu przedsiębiorstwo może zobaczyć, który wariant jest najkorzystniejszy nie tylko „na oko”, ale w oparciu o konkretne liczby i logiczne uzasadnienie.
W IDP stosujemy AHP nie tylko jako narzędzie analityczne, ale jako część szerszego podejścia do doskonalenia procesów – zgodnego z filozofią Lean Management i PDCA.
W praktyce metoda AHP znajduje zastosowanie w wielu obszarach zarządzania – od wyboru dostawcy, przez inwestycje w maszyny, aż po ocenę ryzyka projektów. To sprawia, że staje się niezastąpionym narzędziem wszędzie tam, gdzie decyzje wymagają przejrzystości, systematyczności i zaangażowania różnych interesariuszy.
To również może Cię zainteresować: Diagram Ishikawy – Kluczowe narzędzie do analizy problemów i doskonalenia procesów.
Metoda AHP (Analytic Hierarchy Process) pozwala w usystematyzowany sposób podejmować złożone decyzje, uwzględniając zarówno czynniki ilościowe, jak i jakościowe. Jej siła tkwi w możliwości zaangażowania różnych interesariuszy oraz przekształcenia subiektywnych opinii w liczby. Jak wdrożyć tę metodę w praktyce?
Pierwszym krokiem jest precyzyjne określenie celu decyzji – co chcemy osiągnąć? Tomasz Król w podcaście: “Lean Management po Polsku - Porządkujemy firmę produkcyjną do 300 pracowników. “ tłumaczy: Nie można ulepszyć czegoś, czego się nie rozumie.”. Może to być wybór dostawcy, ocena projektów inwestycyjnych lub wybór strategii produkcyjnej. Kluczowe jest, aby cel był jasno sprecyzowany i zrozumiały dla całego zespołu. Ważny jest też sam dobór zespołu. Tomasz Król w książce: “Zegar Rozwiązywania Problemów” radzi: “Musimy się zastanowić, kogo zaprosić, żeby zdania uczestników były tak obiektywne, jak to tylko możliwe.”.
Sprawdź ten odcinek podcastu:
Następnie strukturyzuje się problem w postaci drzewa hierarchicznego. Na szczycie znajduje się główny cel, niżej kryteria decyzyjne (np. koszt, jakość, niezawodność), a na najniższym poziomie – dostępne warianty. Przemyślana hierarchia ułatwia dalsze porównania.
Każde kryterium oraz warianty są porównywane parami – np. „czy kryterium kosztu jest ważniejsze od jakości i w jakim stopniu?”. Odpowiedzi wyrażane są w skali od 1 do 9. Dzięki temu powstaje tzw. macierz preferencji, na podstawie której oblicza się końcowe wagi. Ważne, aby zapewnić spójność logiczną ocen – w przeciwnym razie konieczna będzie ich korekta.
Metoda AHP nie tylko ułatwia wybór najlepszego rozwiązania, ale też transparentnie pokazuje, jakie kryteria zadecydowały o wyborze. Jest to niezwykle istotne w środowiskach produkcyjnych, gdzie decyzje często muszą być uzasadnione przed całym zespołem lub zarządem.
W Instytucie Doskonalenia Produkcji każdorazowo dostosowujemy strukturę AHP do specyfiki zakładu – w oparciu o audyt, analizę danych i doświadczenia zespołu. Dzięki temu metoda ta zyskuje na praktyczności i skuteczności.
Poznaj naszą ofertę Szkolenie z optymalizacji produkcji
AHP sprawdza się tam, gdzie decyzje wymagają uwzględnienia wielu, często sprzecznych kryteriów. Wbrew pozorom – nie jest to narzędzie zarezerwowane wyłącznie dla analityków. Dzięki swojej przejrzystości, może być z powodzeniem wykorzystywane w codziennych decyzjach produkcyjnych i logistycznych. Poniżej przedstawiamy przykłady zastosowania AHP w praktyce przemysłowej.
To metoda idealna dla firm produkcyjnych, które chcą podejmować lepsze decyzje bez uciekania się do intuicji. Dzięki AHP decyzje są mierzalne, powtarzalne i łatwe do zakomunikowania całemu zespołowi.
A kiedy najlepiej wdrażać zmiany? Zobacz nasz film na ten temat: “Kiedy jest najlepszy czas na wdrożenie zmian”:
Przykładem zastosowania metody AHP w przypadku planowania logistyki wewnętrznej jest nasza współpraca z firmą z branży produkcji koszy zbrojeniowych. Na początku określiliśmy cele, mianowicie ustanowienie standardów oraz ustalenie tras transportu wewnętrznego w zakładzie. Po obserwacjach i analizach, udało nam się wprowadzić nowe reguły, a także wyznaczyć i wymalować drogi transportowe oraz miejsca przeznaczone na określone produkty. Dzięki temu, w ciągu 16 dni pracy wyeliminowaliśmy marnotrawstwo i zyskaliśmy ponad 25% więcej wydajności produkcyjnej! Więcej sprawdź w naszym case study: Wzrost produkcji o 25% z dalszą tendencją wzrostową. To tylko jeden z przykładów skutecznych wdrożeń, które prowadziliśmy już w ponad 1000 firmach z różnych branż – zawsze z naciskiem na mierzalne efekty i realny ROI.
Poznaj naszą ofertę Szkolenie TOC
Zastanawiasz się, czy AHP to właściwa metoda dla Twojej firmy produkcyjnej? Przyjrzyjmy się, co zyskujesz, a gdzie warto zachować ostrożność.
Ponadto, metoda AHP może przynieść również inne korzyści, Tomasz Król w książce: “Lean Management po polsku. Wydanie II.” pisze: “To, co pozostało oprócz oszczędności, to umiejętności pracowników, ich wyższe poczucie własnej wartości i wiara w to, że procesy można zmieniać według własnych pomysłów, jeśli są one zgodne ze strategią firmy.”
W kontekście firm produkcyjnych AHP może być bardzo pomocnym narzędziem, ale warto wdrażać je z planem i odpowiednim przygotowaniem zespołu.
Tak, metoda AHP jest elastyczna i może być z powodzeniem stosowana również w niewielkich zakładach. Warto jednak zacząć od prostych decyzji – np. wyboru dostawcy lub maszyny – by oswoić zespół z logiką hierarchicznej analizy. W mniejszych firmach, gdzie często brakuje dedykowanych działów analiz, AHP pozwala wprowadzić porządek i transparentność w decyzjach.
Nie, choć przy większych analizach mogą być pomocne. Podstawowe wdrożenie AHP można przeprowadzić w Excelu, tworząc macierze porównań i wyliczając wagi ręcznie. W przypadku bardziej złożonych projektów warto skorzystać z programów takich jak Expert Choice, Super Decisions lub darmowych aplikacji online, które automatyzują obliczenia i pomagają kontrolować spójność danych.
Optymalna liczba uczestników to 3 do 7 osób. Taki zespół pozwala zebrać różne punkty widzenia bez nadmiernego komplikowania procesu. Zbyt mało osób może prowadzić do zawężonej perspektywy, z kolei zbyt wiele – utrudnić osiągnięcie konsensusu i zwiększyć ryzyko niespójności ocen.
W AHP stosuje się tzw. współczynnik spójności (CR – Consistency Ratio), który wskazuje, czy dokonane porównania są logiczne. Jeśli CR przekracza dopuszczalny próg (zazwyczaj 0,1), oznacza to potrzebę korekty ocen. W takich przypadkach warto wrócić do uczestników i przeanalizować różnice w interpretacji lub uprościć strukturę hierarchii.
Nie. AHP nie zastępuje zdrowego rozsądku ani doświadczenia menedżerskiego. Jej celem jest dostarczenie merytorycznego, przejrzystego wsparcia w podejmowaniu decyzji – nie zaś generowanie automatycznej odpowiedzi. Wynik analizy warto traktować jako punkt wyjścia do dyskusji i decyzji końcowej, zwłaszcza gdy w grę wchodzą czynniki niemożliwe do pełnego ujęcia liczbowego.
Tak. W Instytucie Doskonalenia Produkcji AHP jest często stosowane jako element szerszego podejścia do doskonalenia procesów – np. w ramach cyklu PDCA lub analiz problemów typu Lean Problem Solving. Dzięki temu nie jest to narzędzie „oderwane”, lecz spójnie wpisuje się w kulturę ciągłego doskonalenia.
Do najczęstszych należą:
Dlatego warto wdrażać AHP etapami i z doświadczonym moderatorem
Metoda AHP to jedno z najskuteczniejszych narzędzi wspierających podejmowanie decyzji w złożonych środowiskach produkcyjnych. Pozwala ona na usystematyzowanie procesu wyboru, eliminację subiektywności i obiektywną ocenę dostępnych wariantów. Dla firm, które chcą wdrażać nowoczesne metody zarządzania i podejmowania decyzji, to narzędzie może okazać się kluczowe w optymalizacji działań i zwiększeniu konkurencyjności.
Jako Instytut Doskonalenia Produkcji pomagamy firmom nie tylko w lepszym podejmowaniu decyzji, ale też w budowie kultury operacyjnej opartej na faktach, mierzalnych rezultatach i ciągłym doskonaleniu. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o praktycznym zastosowaniu AHP lub poznać inne skuteczne narzędzia wspierające doskonalenie procesów, sprawdź ofertę IDP.
Przekaż kontakt do siebie w tym formularzu. Następnie umówimy się na bezpłatną konsultację, która trwa około 30 minut. Podczas niej omówimy problemy i wyzwania, z jakimi się mierzysz. Wyznaczymy główne cele, z którymi możemy pomóc. Po rozmowie przedstawimy plan Warsztatu, który jest początkiem naszej współpracy.
